Kennis & Inspiratie

In Nederland ben je als ondernemer verplicht om jaarlijks een winst- en verliesrekening op te stellen. Dit wordt ook wel de resultatenrekening of exploitatierekening genoemd. Als kleine ondernemer hoef je deze niet openbaar te maken.

Hoe maak je een winst- en verliesrekening?

Elke winst- en verliesrekening bestaat uit twee delen:

1. De totale omzet
2. De totale kosten

Als je de kosten van de omzet aftrekt, kom je uit op de winst of het verlies.

In delen afschrijven

Doe je een investering van meer dan € 450 exclusief btw, die meer dan een jaar meegaat? Dan mag je deze kosten in delen afschrijven. Dit wil zeggen dat je de kosten verdeelt over het aantal jaren dat het product vermoedelijk meegaat, aftrekt van de inkomstenbelasting (maximaal 20% per jaar).

Alleen het deel dat je in het desbetreffende jaar aftrekt komt op de winst- en verliesrekening.

Ter illustratie: als je een computer koopt voor € 500 die ongeveer 5 jaar meegaat, mag je elk jaar maximaal € 100 aftrekken en bijschrijven aan de kostenkant van de winst- en verliesrekening.

Verschillende soorten winst- en verliesrekeningen

Er is niet maar één manier om een winst- en verliesrekening te maken, er zijn verschillende modellen om uit te kiezen. De KvK werkt met het functionele model en het categorale model.

Het functionele model

In dit model geef je eerst de netto-omzet weer en trek je daarna per activiteit één voor één de kosten af. Zo bereken je de brutomarge. Dit is de bekendste en meest gebruikte vorm van een winst- en verliesrekening. Zie onderstaande afbeelding van de KvK voor een voorbeeld.

Het categorale model

Bij het categorale model worden de opbrengsten en kosten samen ondergebracht in verschillende categorieën. Een voorbeeld van zo’n categorie is de kostprijs van de omzet. Hieronder vallen de inkoopkosten, opslagkosten, materiaalverbruik en salariskosten.

Je trekt vervolgens alle bedrijfslasten per categorie af van de bedrijfsopbrengsten. Zie onderstaande afbeelding van de KvK voor een voorbeeld.

Lager winstpercentage dan verwacht?

Hoopte je op een hoger winstpercentage dan je uiteindelijk hebt behaald? Op de winst- en verliesrekening kun je zien waar dit aan ligt. Ergens ligt dan een ‘lekkage’ verborgen die je niet vooraf hebt begroot.

Lekkage kan zowel aan de kant van de omzet (zoals fouten in je facturen of kortingen) als de kant van de kosten (zoals schade aan materiaal of prijsverhogingen door leveranciers) ontstaan.

Lekkage winst- en verliesrekening voorkomen

Ga na of deze lekkage van tijdelijke aard is, of dat je die volgend jaar weer kunt verwachten. Wellicht kun je deze dan voorkomen. Zijn ze niet te voorkomen? Dan sta je volgend jaar in elk geval niet voor onaangename verrassingen.

Wat zie je nog meer op een winst- en verliesrekening?

Wist je dat je op je winst- en verliesrekening veel kunt zien over mogelijke pijnpunten in je bedrijf? Hoge kosten door ziekteverzuim kunnen bijvoorbeeld duiden op ontevreden personeel.

Als je veel hebt uitgegeven aan het repareren van oud materiaal (bijvoorbeeld bedrijfsauto’s of laptops), is het misschien tijd om een investering te doen in nieuw materiaal dat langer meegaat.

Prijs te laag

Heb je veel verkocht, maar maak je nog steeds niet zo veel omzet? Dan kan het zijn dat je verkoopprijs te laag is.

• Lees hier alles over het bepalen van je verkoopprijs

Het kan ook zijn dat je voor jouw verdienmodel het plafond hebt bereikt. Het kan dan lonen om kritisch naar dit model te kijken. Zou je bijvoorbeeld ook op abonnementsbasis kunnen werken?

Doe de verdienmodel challenge

Slimme vergelijkingen

Als je al een paar jaar aan de weg timmert, kun je de verschillende winst- en verliesrekeningen met elkaar vergelijken. Misschien kun je wel een paar trends ontdekken. Dit doe je door de omzet en de kosten uit te drukken in percentages. Hoe je dat doet zie je in dit voorbeeld:

In dit voorbeeld wordt 2018 als startpunt genomen. Je ziet dat in 2019 6% meer omzet is behaald, maar ook 10% meer kosten zijn gemaakt. In 2020 is 4% minder omzet behaald dan in 2018, maar de kosten zijn met 1% gestegen. Zo kun je de verschillende periodes goed vergelijken.

Boekjaren vergelijken

Uiteraard kun je ook specifieke bronnen van omzet en kosten per jaar vergelijken. Stijgt je omzet, maar zijn de kosten net zo hard meegestegen? Dat kan aan verschillende dingen liggen.

Controleer in elk geval of er niet te duur wordt ingekocht. Dit is een punt waarop je veel kunt winnen. Is je omzet flink gedaald, maar blijven je personeelskosten gelijk? Dan is het wellicht tijd om afscheid te nemen van een paar collega’s.

Hoeveel kost het om een winst- en verliesrekening op te stellen?

Natuurlijk kun je zelf aan de slag met het opstellen van een winst- en verliesrekening. Toch kiezen veel (startende) ondernemers ervoor om dit uit te besteden.

Bron: ikgastarten.nl